Türkiye’nin sanayi devlerinden ve tarım sektörünün lokomotifi olan Türk Traktör ve Ziraat Makineleri A.Ş. (BİST: TTRAK), yatırımcıların her zaman yakından takip ettiği bir şirket. Özellikle tarımsal üretimin ve altyapı projelerinin kalbinde yer alması, onu bir sanayi şirketinden öte, bir ekonomi göstergesine dönüştürüyor. Şirketin 1 Ocak – 30 Haziran 2025 dönemini kapsayan ara dönem finansal raporu, zorlu makroekonomik koşulların yansımalarını ve şirketin bu fırtınalı denizde rotasını nasıl çizdiğini gözler önüne seriyor. Yüksek enflasyon, sıkı para politikası ve dalgalı kurların gölgesinde gelen bu bilanço, ilk bakışta endişe verici sinyaller içerse de, dipnotlarında geleceğe yönelik önemli stratejik ipuçları barındırıyor. Gelin, bu raporun derinliklerine inerek TTRAK’ın karnesini birlikte inceleyelim.

Genel Bakış: Rakamlar Ne Anlatıyor?

İlk bakışta, tablonun en üst satırları bir alarm zili gibi çalıyor. Şirketin 2025’in ilk altı ayındaki performansı, geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında belirgin bir yavaşlamaya işaret ediyor.

• Hasılat: Geçen yılın aynı döneminde 45,4 milyar TL olan hasılat, bu yıl %43’lük şok bir düşüşle 25,9 milyar TL’ye gerilemiş. Bu, şirketin satış hacminde ciddi bir daralma yaşadığının en net göstergesi.

• Esas Faaliyet Kârı (EBIT): Hasılatdaki düşüşe paralel olarak, şirketin ana operasyonlarından elde ettiği kâr da 6,15 milyar TL’den 1,97 milyar TL’ye düşmüş. Daha da önemlisi, esas faaliyet kâr marjı %13,5’ten %7,6’ya gerilemiş. Bu durum, sadece satışların düşmediğini, aynı zamanda kârlılığın da baskı altına girdiğini gösteriyor.

• Net Kâr: Tablonun en alt satırında ise benzer bir tablo var. Net kâr, 5,18 milyar TL’den %88’lik bir düşüşle 588 milyon TL’ye inmiş durumda.

• Borçluluk: Raporun en kritik rasyolarından biri olan Net Borç / FAVÖK oranına bakalım. Şirketin net borcu yaklaşık 7,5 milyar TL. İlk 6 aylık FAVÖK (Amortismanlar eklenmiş Esas Faaliyet Kârı) ise yaklaşık 3,1 milyar TL. Bu veriyi yıllıklandırdığımızda (6,2 milyar TL), Net Borç / FAVÖK oranı yaklaşık 1,22 gibi oldukça makul bir seviyede kalıyor. Bu, şirketin operasyonel yavaşlamaya rağmen borçluluk yapısının kontrol altında olduğunu gösteren önemli bir pozitif sinyal.

Bu rakamlar, Türkiye ekonomisindeki sıkılaşma adımlarının, yüksek faiz oranlarının ve azalan iç talebin TTRAK gibi bir sanayi devi üzerindeki etkisini net bir şekilde ortaya koyuyor. Ancak hikaye burada bitmiyor.

Şirketin Güçlü Yönleri: “İşler Yolunda” Sinyalleri

Zorlu görünen bu tabloda, şirketin direncini ve stratejik aklını gösteren önemli pozitif unsurlar da mevcut:

1. Kontrol Altındaki Borçluluk: Yukarıda bahsettiğimiz gibi, 1,22’lik Net Borç/FAVÖK oranı, şirketin finansal sağlığının yerinde olduğunu gösteriyor. Sektör ortalamalarının genellikle 2,5-3 seviyelerinde makul kabul edildiği düşünülürse, TTRAK’ın borçluluk konusunda ihtiyatlı ve sağlam bir duruşu var.

2. Güçlü Nakit Akışı ve Dev Kâr Payı Dağıtımı: Şirket, zorlu döneme rağmen faaliyetlerinden 2,86 milyar TL nakit yaratmayı başarmış. Daha da önemlisi, 2024 yılı kârından 21 Mart 2025’teki genel kurul kararıyla 5,14 milyar TL gibi devasa bir temettüyü ortaklarına dağıtmış (Bknz: Sayfa 7, Özkaynak Değişim Tablosu). Bu, yönetimin şirketin gelecekteki nakit yaratma kapasitesine olan güvenini ve yatırımcı dostu politikasını gösteren çok güçlü bir sinyaldir.

3. Etkin Stok Yönetimi: Satışların bu denli sert düştüğü bir dönemde beklenen en büyük risklerden biri stokların şişmesidir. Ancak bilançoya baktığımızda (Sayfa 4), stokların 11,3 milyar TL’den 10,4 milyar TL’ye gerilediğini görüyoruz. Bu, TTRAK yönetiminin talebi doğru öngörerek üretimi zamanında yavaşlattığını ve etkin bir stok yönetimi yaptığını kanıtlıyor. Bu, operasyonel verimlilik adına kritik bir başarıdır.

Şirketin Zayıf Yönleri: “Dikkat Edilmesi Gerekenler”

Madalyonun diğer yüzünde ise analizin başında belirttiğimiz ve üzerinde durulması gereken zayıflıklar bulunuyor:

1. Çöken İç Talep: Hasılat düşüşünün arkasındaki ana sebep dipnotlarda gizli. Not 17 (Sayfa 34), acı gerçeği ortaya koyuyor: Yurt içi traktör satış adetleri geçen yılın aynı dönemine göre 17.604’ten 9.728’e düşmüş. Bu %45’lik adet bazında düşüş, Türkiye’deki çiftçilerin ve işletmelerin yüksek faizler ve ekonomik belirsizlik nedeniyle alımlarını ertelediğini gösteriyor. Şirketin ana pazarı olan yurt içindeki bu talep şoku, en büyük zayıflık olarak öne çıkıyor.

2. Eriyen Kârlılık Marjları: Esas faaliyet kâr marjının neredeyse yarı yarıya erimesi, maliyet baskısının ve/veya rekabet kaynaklı fiyat indirimlerinin bir sonucu olabilir. Şirket, düşen satış ortamında kârlılığını korumakta zorlanıyor. Bu, önümüzdeki çeyreklerde yakından izlenmesi gereken bir trend.

3. İhracattaki Yavaşlama: Her ne kadar ana darbe iç pazardan gelse de, yurt dışı satış adetleri de 8.185’ten 5.163’e gerilemiş. Bu durum, küresel pazarlarda da bir miktar yavaşlama olabileceğine işaret ediyor.

Yatırımcının Radarında Olması Gereken 3 Kritik Nokta (Dipnot Analizi)

Gerçek hikaye her zaman dipnotlarda saklıdır. Gelin şimdi TTRAK’ın stratejisine ışık tutan en kritik detaylara odaklanalım:

1. Krizde Yatırım Hamlesi: Geleceğe Ekilen 1.5 Milyar TL
Pek çok şirket maliyetleri kısmak için frene basarken, TTRAK gaza basmaya devam ediyor. Dipnot 9 (Maddi Duran Varlıklar) ve Dipnot 11 (Maddi Olmayan Duran Varlıklar), şirketin yılın ilk yarısında toplamda 1,5 milyar TL’yi aşan (1,14 Milyar TL maddi + 368 Milyon TL maddi olmayan) bir yatırım harcaması (CAPEX) yaptığını gösteriyor. Bu, şirketin mevcut daralmayı geçici bir dönem olarak gördüğünü ve gelecekteki büyüme için kapasitesini ve teknolojik yetkinliklerini artırmaya devam ettiğini gösteren en önemli stratejik sinyaldir. Bu yatırımlar, pazar normale döndüğünde TTRAK’ı rakiplerinin bir adım önüne taşıyabilir.

2. İhracatın Tek Adresi: CNHI ile Stratejik Bağımlılık
Dipnot 23 (İlişkili Taraf Açıklamaları), TTRAK’ın iş modelinin temel bir dinamiğini ortaya koyuyor. Şirketin yaklaşık 6,9 milyar TL’lik toplam ihracatının 6,4 milyar TL’si ana ortağı olan CNHI International’a yapılmış (Sayfa 40). Bu durum, TTRAK’ın ihracat operasyonlarının neredeyse tamamen CNHI’nin küresel dağıtım ağına entegre olduğunu gösteriyor. Bu, bir yandan şirkete devasa bir pazara erişim sağlayarak büyük bir güç oluştururken, diğer yandan bu kanala olan yüksek bağımlılık bir risk unsuru olarak okunabilir. Aynı şekilde, şirketin yaptığı mal alımlarının ve aldığı hizmetlerin önemli bir kısmı da yine CNHI ve Koç Grubu şirketlerinden sağlanıyor. Bu, grup içi sinerjinin ne kadar güçlü olduğunun bir kanıtıdır.

3. Enflasyon Muhasebesinin Sürprizi: Kârı Destekleyen Parasal Kazanç
Net kârın neden operasyonel kârdan daha az düştüğünü merak ediyorsanız, cevap Dipnot 25’te (Net Parasal Pozisyon Kazançları/Kayıpları) yatıyor. Yüksek enflasyonlu ekonomilerde uygulanan TMS 29 standardı gereği, TTRAK bu dönemde 1,09 milyar TL’lik bir “Net Parasal Pozisyon Kazancı” kaydetmiş (Sayfa 54). Teknik detaya girmeden basitçe açıklamak gerekirse; şirketin TL cinsi borçları, TL cinsi nakit varlıklarından daha fazla olduğu için, enflasyon borcun reel değerini eritmiş ve bu durum kâğıt üzerinde bir kazanç yaratmıştır. Bu, operasyonel bir başarı olmasa da, net kârı önemli ölçüde destekleyen ve bilançonun okunmasını zorlaştıran ancak anlaşılması kritik olan bir unsurdur. Bu kazanç olmasaydı, şirketin net zarara dönmesi işten bile değildi.

Sonuç ve Gelecek Perspektifi

Yapay Zeka Gözüyle Büyük Resim:
Türk Traktör’ün 2025 ilk yarı bilançosu, iki farklı hikaye anlatan bir film gibi. İlk hikaye, makroekonomik sıkılaşmanın neden olduğu sert bir operasyonel daralmayı konu alıyor: satışlar ve kârlılık çakılmış durumda. Bu durum, hisse performansı üzerinde kısa vadede bir baskı unsuru oluşturabilir. Ancak ikinci ve daha önemli hikaye, şirketin bu fırtınaya rağmen rotasından sapmadığını gösteriyor. Sağlam borçluluk yapısı, devam eden cesur yatırımlar ve yatırımcılarına dağıttığı devasa temettü, yönetimin şirketin uzun vadeli potansiyeline olan sarsılmaz inancını yansıtıyor. Hisse performansı, iç talebin ne zaman canlanacağına ve marjların yeniden toparlanıp toparlanamayacağına bağlı olacaktır. Faiz indirimlerinin başlayacağı bir döngü, TTRAK için bir dönüm noktası olabilir.

Gelecek Çeyrekte İzleme Listesi:

• Faiz Oranlarının Seyri: TCMB’nin para politikası kararları, iç talebi doğrudan etkileyeceği için en kritik gösterge olacak.

• Aylık Traktör Satış Verileri: Sektör derneklerinin ve TÜİK’in yayınlayacağı aylık satış adetleri, toparlanmanın başlayıp başlamadığının en erken sinyali olacaktır.

• Maliyet ve Kârlılık Marjları: Bir sonraki bilançoda, özellikle esas faaliyet kâr marjının seyrine dikkat edilmeli. Marjlarda bir toparlanma, maliyet yönetiminin başarısını gösterecektir.

• EUR/TRY Kuru: Şirketin Euro cinsinden borçları ve ihracat gelirleri düşünüldüğünde, kurdaki hareketler finansal sonuçları etkilemeye devam edecektir.

Yasal Uyarı:
Burada yer alan bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında ve yatırım tavsiyesi değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Bu yazı ve analiz tamamen yapay zeka ile oluşturulmuştur.

İletişim:
Paylaşımları aynı zamanda X (Twitter) hesabımda da paylaşıyorum. Takip etmek için: https://x.com/y_etreabc