Borçla tanışmam, büyük bir “ben bunu öderim ya” özgüveniyle başlayan, ama bir süre sonra telefonuma gelen gecikme bildirimleriyle yüzleştiğim bir süreçti. Ay sonunu getirmeye çalışırken kredi kartı ekstresini görmezden gelmek, asgari tutarı yatırıp rahatladığımı sanmak… O dönemlerde yaptığım tüm hataları ve sonradan öğrendiğim teknik detayları, Twitter’da da (@y_etreabc) sık sık paylaşıyorum. Ama bu yazıda, daha derli toplu ve uygulamaya dönük bir yol haritası ortaya koymak istiyorum.

Kredi kartı ya da ihtiyaç kredisi borcunun altında ezilmeye başlayan herkes için bu yazı hem teorik hem pratik bir kaynak olabilir. Amacım; “birikim yapmadan borç ödenir mi?”, “yapılandırma kime mantıklı?”, “asgari ödeme neden tehlikeli?” gibi sorulara kendi deneyimlerim ve araştırmalarımla net cevaplar vermek. Tüm başlıklar, günlük hayatla iç içe olacak şekilde hazırlandı ve çoğu, finansal bloglarda bile çok az konuşulan teknik bilgilere dayanıyor. Şimdi gerçeklerle yüzleşmeye ve çözüm üretmeye başlayalım.

1. Borçlarımı Analiz Etmeye Nereden Başladım?

Bir gün kredi kartı ekstresine bakarken, “Benim gerçekten toplamda ne kadar borcum var?” diye düşündüğümü hatırlıyorum. Cevabı bilmiyordum. Bu, kontrolün bende olmadığının en açık göstergesiydi. Sayılar net değilse, yönetim de mümkün olmuyor.
Bu noktada, borç yükümle yüzleşmek için ilk adımımı attım: Net Borç Pozisyonu hesaplamak.

Net Borç Pozisyonu Hesabı Nasıl Yapılır?

Net Borç Pozisyonu formülü oldukça basittir:
Net Borç Pozisyonu = Toplam borçlar + birikmiş faizler – likit varlıklar

Bunu uygulamalı olarak anlatmak gerekirse, önce tüm borçlarımı listeledim:

• Kredi kartı borcu: 21.400 TL

• İhtiyaç kredisi (kalan anapara): 18.750 TL

• Gecikmiş fatura ve aidatlar: 2.100 TL

• Kredi kartı gecikme faizi: 870 TL
  Toplam brüt borcum bu verilerle 43.120 TL olarak ortaya çıktı.

Sonra elimdeki erişilebilir varlıkları hesapladım:

• Vadesiz banka hesabı: 1.800 TL

• Nakit: 400 TL

• Vadeli hesaptaki kırdırılabilir mevduat: 3.000 TL
  Bu kalemlerle toplam likit varlık 5.200 TL oldu.

Bunları birbirinden çıkardığımızda:

Net Borç Yükü = 43.120 TL – 5.200 TL = 37.920 TL

Bu rakam, benim gerçek borç yükümü gösterdi. Birçok kişi farklı borçları ayrı ayrı düşündüğü için toplam borç yükünü olduğundan hafif hissedebiliyor. Ancak bu yöntemle, borcun psikolojik ağırlığından çıkıp somut bir tabloya ulaşabiliyorsunuz.
Burada ayrıca “gizli borçları” da ihmal etmemek gerekiyor. Ertelenmiş ödemeler, taksitli alışverişler veya kefil olunan krediler de bu listeye mutlaka dahil edilmeli.

Borç Servis Kapasitesi Analizi

Borç servis kapasitesi, finansal sağlığın en temel göstergelerinden biridir. Gelirinizin ne kadarının düzenli olarak borç ödemelerine gittiğini gösterir. Bu oranı doğru hesaplamak, borcun sürdürülebilir olup olmadığını anlamak açısından çok önemlidir.

Borç Servis Oranı = Aylık borç ödemeleri / Aylık net gelir

Örnek bir hesaplama yapacak olursak:

• Kredi kartı asgari ödeme tutarları: 3.200 TL

• İhtiyaç kredisi taksiti: 1.200 TL

• Diğer borç ödemeleri (fatura vb.): 500 TL
  Toplam aylık ödeme: 4.900 TL

Eğer aylık net gelir 10.000 TL ise:

Borç Servis Oranı = 4.900 / 10.000 = %49

Finansal literatürde, bu oranın %35’in altında olması sağlıklı kabul edilir. %50’ye yaklaşan oranlar ciddi risk taşır. Bu seviyede olan bir borç servisi, sadece finansal değil, psikolojik olarak da ağır bir yük haline gelir.
İdeal hedef, borç servis oranını %25 seviyelerine çekebilmektir. Bu oran hem yeni borçlanmalara karşı esnek bir alan bırakır hem de tasarruf yapmayı mümkün kılar.

İlk hesaplamamı yaptığımda, benim oranım %52 civarındaydı. Bu sonuç, finansal açıdan kırmızı alarm verdi ve acil aksiyon almam gerektiğini açıkça ortaya koydu. Geliri artırmak ve harcamaları optimize etmek, bundan sonraki adımların temel motivasyonu oldu.

Bu aşamada anladım ki, borçla mücadelede gerçekleri görmezden gelmek en büyük düşman. Ölçmediğiniz bir şeyi iyileştirmeniz mümkün değil.

2. Borç Sıralaması: Önceliklendirme Stratejisi

Borçlarımı net bir şekilde listeledikten sonra fark ettim ki, sadece toplam borç miktarını bilmek yetmiyor. Hangi borcu önce ödeyeceğime karar vermek de en az o kadar önemliydi. Çünkü her borç aynı etkiye sahip değildi; bazıları beni daha fazla zarara uğratıyor, bazıları ise daha esnek koşullar sunuyordu.
Bu aşamada, borçlar arasında teknik bir önceliklendirme yapmak şart oldu.

Faiz Türü ve Faiz Oranı Analizi

İlk baktığım şey, borçların faiz yapısıydı. Çünkü kredi kartı borcu gibi yüksek faizli ürünlerle, düşük faizli bir tüketici kredisi arasında ciddi bir fark var.
Faiz oranlarını listelediğimde şöyle bir tablo ortaya çıktı:

• Kredi kartı borcu: Aylık %3,66 (yıllık yaklaşık %55)

• İhtiyaç kredisi: Yıllık %29 faiz

• Gecikmiş aidatlar ve faturalar: Aylık %2 gecikme faizi

Buradaki kritik nokta, bileşik faiz etkisiydi. Kredi kartlarında faiz, her ay geciken ana para üzerine faiz işletmekle kalmıyor, önceki ayın birikmiş faizinin de üzerine faiz ekleniyor. Yani faiz faize biniyor.
Öte yandan ihtiyaç kredileri sabit taksitli olduğundan, ödeme planı baştan belli ve bileşik faiz etkisi çok daha sınırlı.

Bu teknik analiz, önceliği doğrudan kredi kartı borçlarına vermem gerektiğini gösterdi. Çünkü her ay ödeme yapmadıkça, borcun büyüme hızı neredeyse iki katına çıkıyordu.

Minimum Ödeme – Maksimum Zarar Tuzağı

Bir diğer önemli analiz, kredi kartlarının sunduğu “asgari ödeme” seçeneğiydi. Asgari ödeme, kart borcunun küçük bir yüzdesini yatırdığınızda kartınızın yasal takibe düşmesini önler. Ancak, kalan ana paraya tam faiz işletilmeye devam eder.

Bunu biraz teknik bir hesapla görmek istedim. Diyelim ki kart borcum 20.000 TL ve sadece %20’lik asgari tutarı, yani 4.000 TL ödüyorum. Geriye kalan 16.000 TL’ye, aylık %3,66 faiz işliyor.
Bu durumda bir sonraki ay sadece faiz yükü 585 TL artıyor. Üstelik yeni dönem harcamaları ve minimum ödeme faizi de bu borca ekleniyor.

Bu tuzak mekanizması, borcu kısa sürede iki katına çıkarabiliyor. O nedenle, asgari ödeme seçeneğini sadece zaman kazanmak için değil, geçici bir strateji olarak değerlendirmek gerekiyor. Nihai hedef, her zaman toplam borcu kapatmak olmalı.

Bu analizlerin sonucunda, borçları aşağıdaki sıraya göre önceliklendirdim:

1. Yüksek faizli kredi kartı borçları (bileşik faizli)

2. Gecikme faizi işleyen fatura ve aidatlar

3. Sabit faizli tüketici kredileri

Sıralamayı bu şekilde belirlemek, ödeme yaparken nereden başlayacağımı bilmemi sağladı ve motivasyonumu da artırdı. Çünkü her yüksek faizli borçtan kurtuldukça, ay sonunda daha fazla para cebimde kalıyordu.

3. Geri Ödeme Planı Oluşturmak: Stratejik Yaklaşım

Borçlarımı sıraladıktan ve hangi kalemin daha acil olduğunu belirledikten sonra, bir sonraki adım netti: Somut bir geri ödeme planı oluşturmak. Bu plan sadece borçlardan kurtulmayı değil, süreci sürdürülebilir bir şekilde yönetmeyi de hedeflemeliydi.
Plansız ödeme yapmak, sadece ay sonu geldiğinde “elime ne geçerse onu yatırırım” demekti ve bu yöntem, uzun vadede finansal özgürlüğü imkânsız hale getiriyordu.

Kredi Kartı mı, İhtiyaç Kredisi mi? Geri Ödeme Önceliği Neye Göre Belirlenir?

Önceliği yüksek faizli kredi kartı borçlarına verdiğimi bir önceki adımda netleştirmiştim. Fakat burada dikkat edilmesi gereken bir teknik ayrıntı var:
Bazı kredi kartlarında, asgari ödemeyi yapmadığınızda sadece faiz değil, ek gecikme faizi ve idari masraflar da oluşabiliyor. Bu yüzden bir kartın normal faiz oranı düşük gibi görünse bile, gecikme durumunda toplam maliyet hızla artabiliyor.

Buna karşın, sabit taksitli ihtiyaç kredileri genellikle sözleşme başında hesaplanmış, değişmeyen bir ödeme planına sahiptir. Erken kapatma yapılmadığı sürece ekstra faiz işlemez.

Bu bilgiler ışığında ödeme planını şöyle yapılandırdım:

1. Mevcut nakit fazlasıyla en küçük ama en yüksek faizli kredi kartı borcunu kapatmak.

2. Geri kalan büyük borçları yapılandırmak ya da ödemeleri minimuma indirip, mümkün olan her ek kaynağı bunlara yönlendirmek.

3. Tüketici kredisine düzenli taksit ödemeye devam etmek, ama daha hızlı kapatmaya çalışmamak. Çünkü o borcun faiz yükü daha kontrollü ilerliyordu.

Bu plan sayesinde, ödeme yaparken psikolojik olarak “başardım” hissi yaşayabiliyor ve her ay net ilerleme görebiliyordum. En küçük borçtan başlayıp kapatmak (psikolojik kartopu etkisi yaratmak), ilerlemenin görünür olmasını sağladı.

Gelire Göre Geri Ödeme Planlaması (Income-Driven Repayment Modeli)

Burada daha teknik bir yöntem devreye girdi: Gelire endeksli ödeme planı.
Kendi finansal durumumu incelediğimde, aylık gelirimin belirli bir oranını doğrudan borç ödemelerine ayırabileceğimi fark ettim. Ancak burada sihirli kelime “sabit rakamlar” değil, “esneklik” oldu.

Income-driven repayment modeline göre:

• Aylık net gelirin %30’u doğrudan borç ödemelerine ayrıldı.

• %10 tasarruf hesabına aktarıldı (acil durum fonu için).

• Kalan %60 günlük yaşam giderlerine bırakıldı.

Örneğin gelir 10.000 TL ise, her ay 3.000 TL borç ödemeye, 1.000 TL tasarrufa, 6.000 TL temel ihtiyaçlara ayrıldı. Bu sayede ne borç ödemeleri aksıyor, ne de günlük yaşam kalitesi aşırı düşüyordu.

Bu modelin en büyük avantajı, gelirin arttığı dönemlerde borç ödemelerinin otomatik olarak yükselmesi ve sürecin hızlanması.
Gelir düştüğünde ise plan, katı olmadığı için iflas etmeden yeniden düzenlenebiliyor.

Kısacası, ödeme planı sabit değil; gelir değiştikçe esneyen, gerçekçi bir yapıdaydı. Bu sistem, hem motivasyonu koruyor hem de uzun vadede borçtan kurtulma ihtimalini ciddi biçimde artırıyordu.

4. Yapılandırma Süreci: Bankalarla Masa Başına Oturmak

Borç ödeme planımı oluşturduktan sonra fark ettim ki, bazı borçlar için sadece kendi bütçemi ayarlamak yetmeyecekti. Özellikle kredi kartı borçlarında, yüksek faiz nedeniyle borcu kapatmaya çalışmak bile yeterli ilerlemeyi sağlamıyordu.
Bu noktada bankalarla iletişime geçmek, borç yapılandırması için masaya oturmak kaçınılmaz oldu. Ancak burada rastgele bir pazarlık değil, hazırlıklı bir strateji gerekiyordu.

Faiz İndirimi veya Vade Uzatma Talebi Nasıl Gerekçelendirilir?

Bankaya sadece “faizi düşürün” demek hiçbir zaman yeterli olmaz. Onlara, ödemeyi sürdürebilecek bir planınız olduğunu göstermek gerekiyor.
Ben görüşmelere giderken yanımda şu belgeleri hazırladım:

• Son üç aya ait maaş bordrosu

• Mevcut tüm borçlarımın dökümü

• Aylık gelir-gider tablomu

• Önerdiğim ödeme planı (hangi borca, ne kadarlık düzenli ödeme yapabileceğimi gösteren tablo)

Bu belgeler sayesinde bankaya şunu gösteriyorsunuz: “Ödeme yapmaya niyetliyim ama koşulların yeniden düzenlenmesi gerekiyor.”

Özellikle kredi kartı borçları için şunu bilmek önemli: Bankalar, uzun sürecek bir tahsilat mücadelesi yerine müşterinin yapılandırma teklifini kabul edip belirli bir plana oturmayı tercih edebilirler. Çünkü yapılandırılan borç, bankanın bilançosunda “sorunlu kredi” olmaktan çıkar ve tahsil edilebilir bir varlık haline gelir.

Yapılandırma talep ederken şu teknik unsurları net olarak ifade ettim:

• İstediğim vade (genellikle 12 ila 24 ay)

• Talep ettiğim yeni faiz oranı (örneğin, mevcut %3,6 aylık faiz yerine %1,8 aylık faiz)

• İlk ödeme tarihinin öteleme talebi (en az bir ay sonrası)

Bu isteklerin tamamı mümkün olmasa da, çoğu zaman banka ile bir orta yol bulunabiliyor.

Yapılandırma Teklifi Hazırlamak: Teknik Bir Örnek

Görüşmeler öncesinde kendim bir teklif taslağı hazırlamıştım. Örneğin:

• Mevcut kredi kartı borcu: 18.000 TL

• Bankanın aylık faiz oranı: %3,66

• Teklifim: 18.000 TL’nin 18 ay vadede, %1,9 aylık faizle yeniden yapılandırılması

Bu yapılandırma ile aylık ödeme taksitini ve toplam faiz yükünü teknik olarak hesapladım. Böylece bankaya sadece “daha düşük faiz istiyorum” demekle kalmadım; “işte böyle bir ödeme planı ile hem siz paranızı alırsınız hem de ben batmadan bu borcu kapatırım” diyebildim.

Önemli bir detay: Yapılandırmada çoğu banka dosya masrafı ve kredi tahsis ücreti talep edebiliyor. Bu maliyetleri de önceden sormak ve toplam geri ödeme planına dahil etmek şart.

Bankalar yapılandırma teklifine her zaman sıcak bakmasa da, iyi hazırlanmış bir finansal tablo ve makul bir teklif ile sonuç alma şansı ciddi şekilde artıyor.
Benim deneyimimde, 18.000 TL’lik borç %2,1 faiz oranı üzerinden 18 aya yayıldı ve aylık taksitlerim yönetilebilir seviyeye indi. Bu, nefes almamı sağlayan önemli bir adım oldu.

5. Borç Kapatma için Fon Arayışı: Alternatif Finansman Kaynakları

Borç yapılandırması bir rahatlama sağlasa da, işin özünde borç borçtur. Yapılandırmanın kendisi sihirli bir çözüm sunmaz; sadece nefes alma süresi kazandırır. O yüzden benim için asıl kritik aşama, borcu kapatmak için yeni fon kaynakları bulmak oldu. Burada önemli olan, günü kurtarmak değil; toplam faiz yükünü olabildiğince hızlı azaltacak gerçekçi adımlar atmaktı.

Tüketici Borcu için İhtiyaç Kredisi Konsolidasyonu

İlk aklıma gelen yöntem, farklı kredi kartı borçlarını tek bir ihtiyaç kredisi altında birleştirmek oldu. Buna finans literatüründe “konsolidasyon kredisi” deniyor.

Bunun mantığı şuydu:
Kredi kartı borçlarında aylık %3,5 ila %4 arası değişen bileşik faizle uğraşmak yerine, bankalardan %2 civarında sabit faizli bir ihtiyaç kredisi çekerek tüm kart borçlarını kapatabilir, daha düşük taksitler ve sabit bir geri ödeme planı elde edebilirdim.

Bunu yaparken dikkat ettiğim kritik noktalar şunlardı:

• Kredi tahsis ücreti ve dosya masrafları gibi ek maliyetleri toplam kredi tutarına dahil etmek.

• Erken kapama cezası olup olmadığını öğrenmek. Bazı bankalar, krediyi erken kapatmanız durumunda ek ücret isteyebiliyor.

• Kredinin faiz oranı ile kredi kartı faiz oranlarını net şekilde kıyaslamak ve toplam maliyeti hesaplamak.

Örnek bir hesapla:
Kredi kartı borçlarımın tamamı 35.000 TL idi. Bankalardan teklif aldığımda, 36 ay vadede %2,29 aylık faizli bir ihtiyaç kredisiyle bu borcu kapatabileceğimi gördüm. Bu şekilde aylık ödemelerim öngörülebilir hale geldi ve bileşik faiz yükünden kurtulmuş oldum.

Fakat bu yöntemin tek riski var: Kartları sıfırladıktan sonra tekrar kullanmaya başlamak. O yüzden bu adımı atarken kart limitlerini düşürmek veya tamamen kapatmak şart.

Borç Transferi Kartları (Balance Transfer) Nasıl Çalışır?

Bir diğer alternatif, borç transferi kartı kullanmaktı. Bu kartlar, başka bankadaki kredi kartı borcunuzu taşıdığınızda belirli bir süre (genellikle 6-12 ay) boyunca sıfıra yakın faiz oranı sunuyor.

Türkiye’de bu seçenek çok yaygın olmasa da, zaman zaman büyük bankalar kampanya yapabiliyor. Özellikle yeni müşteri kazanımı için %0 faizli 6 ay borç transferi teklifleriyle karşılaştım.

Bu yöntemi düşünürken şunlara dikkat ettim:

• Transfer ücreti: Genellikle %1-2 arasında bir komisyon alınıyor.

• Vade sonunda faiz oranı: Promosyon dönemi bitince faiz çok yükselebiliyor. (Örneğin, 6 ay sonunda %4 faiz başlayabiliyor.)

• Transfer yapılacak kartın kullanım şartları: Bazı kampanyalarda sadece borç transferi yapılabiliyor, yeni alışveriş yapılamıyor.

Bu yöntemin mantığı şuydu: Eğer kampanya süresi içinde ödemeyi bitirebilirsem, toplam faiz yükünü ciddi şekilde azaltabiliyordum. Ancak kampanya bitmeden borç bitmezse, yeniden yüksek faizli bir kısır döngüye girme riski vardı.

Kendi planımda borç transferi tekliflerini kullanmadım çünkü ödeme sürem tahmini olarak 12 aydan uzun sürecekti ve promosyon vadeleri buna yetmiyordu. Ama gelir durumuna ve ödeme hızına göre bu yöntem, bazıları için son derece avantajlı olabilir.

6. Harcama Kalemlerini Yeniden Tasarlamak

Borçları azaltmak için ek kaynak aramak önemliydi, evet. Ancak en az onun kadar kritik bir diğer adım da mevcut harcamaları gözden geçirmekti. Çünkü geliri artırmak her zaman zaman alıyordu; oysa harcamaları kısmak, bugünden başlayabilecek bir müdahaleydi.
Bu aşamada, sadece “daha az harcayayım” demek yetmiyor. Gerçek anlamda harcama kalemlerini teknik olarak analiz edip yeniden tasarlamak gerekiyordu.

Sabit Gider Optimizasyonu: Gereksiz Abonelikler ve Hizmetler

İlk hedefim sabit giderler oldu. Çünkü bu tür harcamalar her ay otomatik olarak hesaptan düşüyor ve farkında olmadan ciddi bir yük oluşturabiliyor.

Detaylı bir liste çıkardım:

• Telefon ve internet faturaları

• Dijital üyelikler (Netflix, Spotify, Amazon Prime vb.)

• Özel sağlık sigortası primleri

• Dergi, eğitim ve bulut depolama üyelikleri

Her kalem için şu soruyu sordum: Bu hizmet, borçsuz yaşama katkı sağlıyor mu? Yoksa ertelenebilir mi?

Örneğin, aynı internet hızında ama %20 daha ucuz bir paket buldum ve taşıma yaptım. Üç dijital üyelikten sadece birini bırakarak yıllık yaklaşık 1.200 TL tasarruf sağladım.
Özel sağlık sigortasında poliçe kapsamını daraltarak, hem korumayı sürdürdüm hem de aylık primi düşürdüm.

Bu küçük gibi görünen adımların etkisi çok büyük oldu. Çünkü her kalem, aslında aylık nakit akışını etkileyen sabit bir yük anlamına geliyordu. Toplamda aylık gideri yaklaşık %15 azalttım. Bu, doğrudan borç ödemelerine aktarılabilecek yeni bir kaynak yarattı.

Değişken Giderlerde Mikro-Tasarruf Taktikleri

Sabit giderler üzerinde çalıştıktan sonra sırayı değişken giderler aldı. Bu kategoride kontrol daha zor; çünkü harcama tamamen anlık kararlarla değişebiliyor. Ancak burada da sistematik bir yaklaşım geliştirdim.

İlk yaptığım şey, harcamaları ana kategorilere ayırmak oldu:

• Gıda ve market alışverişi

• Ulaşım ve akaryakıt

• Sosyal hayat ve dışarıda yemek

• Giyim ve kişisel bakım

Her kategori için bir “haftalık harcama limiti” belirledim.
Örneğin, market alışverişi için haftada maksimum 750 TL sınırı koydum. Ay başında bu limitlere bağlı kalacağıma söz verdim ve her hafta sonunda limitin ne kadar altında veya üstünde kaldığımı ölçtüm.

Burada ilginç bir detay ortaya çıktı: Harcama davranışı, sınır koyulduğunda kendiliğinden değişiyor.
Özellikle dışarıda yemek veya kahve gibi “görünmez” küçük giderler ciddi tasarruf alanları sundu. Ay sonunda baktığımda, sadece dışarıda yemeği kısıtlayarak 1.000 TL’ye yakın tasarruf ettiğimi gördüm.

Ayrıca kredi kartı yerine doğrudan banka kartı veya nakit kullanmak da harcamayı kontrol etmede etkili oldu. Çünkü kredi kartı, harcamayı ertelediği için gerçek etkisini anlık olarak hissettirmiyor. Oysa nakit veya banka kartı kullanınca, bakiye azaldığında sınırı doğrudan görebiliyorsunuz.

---

Bu bölümde öğrendiğim şey şuydu:
Tasarruf etmek büyük fedakârlıklar yapmak anlamına gelmiyor. Harcamaları sistemli bir şekilde sınıflandırmak, küçük limitlerle bilinçli hareket etmek, uzun vadede ciddi bir finansal iyileşme sağlıyor.

7. Gelir Artırma Planı: Sadece Kısmak Yetmiyor

Harcamaları kısmak önemliydi, ancak bir noktada şunu fark ettim: Ne kadar kısmaya çalışırsam çalışayım, sabit bir gelirin sınırları vardı. Özellikle borç yükü ağırsa, sadece harcamaları azaltarak çıkış sağlamak mümkün olmuyor.
Bu yüzden, gelir artırmaya odaklanmadan borçlardan kalıcı bir şekilde kurtulmanın imkânsız olduğunu kabul ettim. Gelir artırma planı hazırlarken de kısa vadeli ve somut adımlar üzerinde durdum.

Yüksek Kâr Marjlı Freelance Alanlar ve Mikro Hizmet Siteleri

Öncelikle hızlı ve esnek gelir yaratabileceğim alanlara yöneldim. Freelance çalışmak burada en etkili yöntemlerden biri oldu. Ancak sıradan freelance işleri değil, daha yüksek kâr marjı sunan hizmet alanlarını araştırdım.

Öne çıkanlar:

• Metin yazarlığı ve içerik üretimi

• Çeviri hizmetleri (özellikle finans, hukuk gibi uzmanlık isteyen alanlarda)

• Dijital pazarlama ve sosyal medya yönetimi

• Basit muhasebe, fatura takibi gibi küçük işletmelere yönelik destek hizmetleri

Bu alanların ortak özelliği şuydu: Başlangıç maliyeti neredeyse yoktu ve iş bulmak için freelance platformları (Upwork, Bionluk, Freelancer gibi) yeterliydi.

Kendi deneyimimde, özellikle içerik yazarlığı ve basit sosyal medya yönetimi hizmetleriyle aylık gelire ek olarak 2.000-3.000 TL bandında bir kazanç oluşturmayı başardım.
Bu rakam, doğrudan borç ödemelerine aktarıldığında, borcun kapama süresini ciddi şekilde kısaltıyordu.

Burada dikkat ettiğim bir detay: Zamanımı en verimli kullandığım işleri seçmek. Örneğin, 5 saatimi alan bir işten 300 TL kazanmak yerine, 2 saatimi alan ama 200 TL getiren bir işi tercih etmek daha akıllıca oldu. Çünkü boş zaman, yeni işler bulmak ve daha sürdürülebilir bir tempo yaratmak için gerekliydi.

Vergisiz Ek Gelir Seçenekleri: Kiralama, İkinci El Satış ve Danışmanlık

Bir diğer yöntem, mevcut varlıkları ve becerileri paraya çevirmekti. Burada önemli olan nokta, resmi gelir vergisi yükü yaratmadan, yasal sınırlar içinde küçük ek gelirler oluşturmak.

Örneğin:

• Kullanmadığım eşyaları ikinci el platformlarında satmaya başladım. Özellikle teknoloji ürünleri, kitaplar ve giyim ürünleri hızlı satıldı.

• Evde boş duran bir odayı dönemsel olarak (kısa süreli misafirler için) kiralama imkanlarını araştırdım.

• Mevcut bilgimi küçük danışmanlık hizmetlerine dönüştürdüm. Örneğin, küçük işletmelere sosyal medya hesap yönetimi veya temel finansal planlama desteği sundum.

Türkiye’de vergiden muaf tutulabilecek bazı gelirler var (örneğin, arızi kazançlar, yıl içinde belirli bir sınırın altında kalan ikinci el satışlar gibi). Bu yüzden bu ek gelir yöntemleri, resmi prosedüre takılmadan, borç kapama sürecine doğrudan katkı sağladı.

Bu aşamada öğrendiğim önemli bir şey oldu:
Ekstra gelir yaratmak için devasa yatırımlar yapmaya gerek yoktu. Çoğu zaman, zaten sahip olduğum bilgi, zaman ve kaynakları biraz daha organize kullanmak yeterliydi.

---

Sonuç olarak, gelir artırma stratejisi, borçlardan kurtulmanın sadece hızını değil, aynı zamanda psikolojik dayanıklılığı da artırdı. Daha fazla ödeme yapabildikçe, ilerleme gözle görülür hale geldi ve bu da motivasyonu güçlendirdi.

8. Kredi Notunu Korumak ve İyileştirmek

Borçla mücadele ederken başlangıçta çok önemsemediğim ama sürecin ilerleyen aşamalarında farkına vardığım bir gerçek vardı: Kredi notu, finansal hayatın görünmeyen kapı anahtarı gibiydi.
Kredi notu düştüğünde, yeni kredi almak neredeyse imkânsız hale geliyor, mevcut borçların yeniden yapılandırılması zorlaşıyor ve hatta bazen iş başvurularında bile bu skor dikkate alınıyordu.
Bu yüzden, borç öderken aynı zamanda kredi notunu korumak ve mümkünse yükseltmek için bilinçli adımlar attım.

Açık Limiti Olan Kartı Kapatmak: Notu Nasıl Etkiler?

Borçları kapatırken ilk refleksim, sıfırlanan her kredi kartını iptal ettirmek olmuştu. Ancak küçük bir araştırmayla, bu hareketin kredi notu üzerinde olumsuz etkisi olabileceğini öğrendim.

Kredi notu algoritmaları, kredi kullanım oranını dikkate alır. Bu oran, toplam kredi limitinizin ne kadarını kullandığınızı gösterir.
Örneğin:

• Toplam kredi limiti: 50.000 TL

• Kullanılan limit: 10.000 TL
  Kredi kullanım oranı = %20

Bu oran ne kadar düşükse, kredi notu açısından o kadar olumlu algılanır. Ancak kartı kapatırsanız, toplam limit düşer ve kullanım oranı yapay olarak artar.
Yukarıdaki örnekte, 30.000 TL limitli bir kartı iptal ettiğinizi düşünelim. Toplam limit 20.000 TL’ye düşer ve 10.000 TL borçla kredi kullanım oranınız %50’ye fırlar. Bu da kredi notunda düşüşe neden olabilir.

Bu nedenle, sıfırlanan kartları hemen iptal ettirmek yerine aktif olarak kullanmadan açık bırakmaya karar verdim. Böylece limit korundu, kredi kullanım oranım düşük kaldı ve notum sabit hatta zamanla yukarı yönlü hareket etti.

Ödeme Davranışı Verisinin Kredi Skoruna Katkısı

Kredi notunu etkileyen en kritik faktörlerden biri, ödeme davranışıdır. Sadece borcun tamamını ödemek değil, düzenli ve zamanında ödeme yapmak da skoru etkiler.

Burada öğrendiğim bazı teknik noktalar şunlardı:

• Asgari ödeme tutarını geçmemek: Borcun tamamını kapatamasam bile, en azından asgari tutarı her ay zamanında ödedim. Bu davranış, kredi geçmişimi “sorunsuz” olarak göstermeye devam etti.

• Ödeme günü öncesinde küçük tutarlar yatırmak: Ay içinde birden fazla küçük ödeme yapmak, kredi raporlarında pozitif bir izlenim yaratabiliyor.

• Kredi kullanım oranını düşük tutmak: Ödeme sonrası limit açıldığında, harcama yapmamaya özen göstererek, kullanım oranımı %30’un altında tuttum.

Bunların sonucu olarak, borçlarım devam ederken bile kredi notumda dramatik bir düşüş yaşanmadı. Hatta bir süre sonra, yapılandırılmış ve düzenli ödeme yapılan borçlar, kredi raporlarında “pozitif ödeme geçmişi” olarak kaydedildiği için notum kademeli olarak yükselmeye başladı.

Bu süreç bana şunu gösterdi:
Borçla mücadele ederken kredi notunu korumak, gelecekte daha iyi finansal fırsatlar yakalamak için kritik bir hazırlık. Özellikle ileride daha düşük faizli kredi kullanabilmek, konut kredisi gibi büyük adımlar atabilmek için bugün gösterdiğim disiplin, doğrudan yatırım gibi bir etkide bulunuyordu.

9. Borçsuz Kalmak İçin Uzun Vadeli Alışkanlıklar

Borçları ödemek ve sıfırlamak büyük bir başarıydı. Ancak asıl sınav, borçsuz kalmayı sürdürebilmekti. Çünkü kötü alışkanlıklar değişmedikçe, zamanla eski davranış kalıplarına dönmek ve yeni borçlar biriktirmek işten bile değil.
Bu yüzden, finansal olarak sağlıklı kalabilmek için uzun vadeli alışkanlıklar geliştirmeye odaklandım. Bu alışkanlıklar bir defaya mahsus yapılan eylemler değil, hayat tarzına dönüşmesi gereken pratiklerdi.

Acil Durum Fonu Nasıl Hesaplanır ve Nereye Park Edilir?

Borçsuz kalmanın en temel kuralı, beklenmedik harcamalar karşısında kredi kartına ya da krediye başvurmamak. Bunun için acil durum fonu oluşturmak şart.

Fon büyüklüğünü belirlerken uyguladığım yöntem şuydu:

• Aylık tüm temel giderlerimi (kira, fatura, ulaşım, yiyecek gibi) topladım.

• Bu toplamı en az 3, ideal olarak 6 ay ile çarptım.

Örneğin, aylık temel giderim 12.000 TL ise, minimum 36.000 TL, ideal olarak da 72.000 TL’lik bir acil durum fonu hedefledim.

Peki bu fonu nasıl değerlendirdim?
Önemli olan, bu paraya hızlıca erişebilmekti. Yani uzun vadeli, kısıtlamalı yatırım araçlarına yatırmak doğru değildi. Bu nedenle:

• Bir kısmını (yaklaşık %50’sini) vadesiz mevduatta tuttum.

• Bir kısmını vadeli hesapta ama kırıldığında kaybı çok düşük olan kısa vadeli mevduatta değerlendirdim.

• Küçük bir kısmını ise likit yatırım fonlarında tuttum (anında bozulabilir, düşük riskli fonlar).

Bu sayede hem fonu enflasyona karşı kısmen korudum hem de herhangi bir acil durumda kredi kartına sarılmadan doğrudan bu parayı kullanabilecek hale geldim.

Finansal Risk Yönetimi: Harcamadan Önce Likidite Kararı

Bir diğer uzun vadeli alışkanlık da her harcamadan önce şu basit ama kritik soruyu sormak oldu:
“Bu harcamayı yaptıktan sonra nakit pozisyonum ne olacak?”

Eskiden, örneğin yeni bir telefon almak istediğimde sadece fiyatına bakardım. Artık şu sorulara cevap vermeden büyük harcamalara onay vermiyorum:

• Harcamadan sonra 3 aylık acil durum fonum sağlam kalıyor mu?

• Bu ödeme nakit mi yapılacak yoksa kredi kullanmak zorunda mı kalacağım?

• Bu harcama, beni borçsuz kalma hedefimden uzaklaştırıyor mu?

Bu sorgulama sistemi, birçok “gereksiz ama cazip” harcamayı doğrudan elememi sağladı.
Özellikle indirim dönemlerinde veya kampanyalarda “kaçırılmayacak fırsat” algısı oluştuğunda, bu basit sorgulama kalkan gibi çalışıyor.

Borçsuz kalmayı başarmak, geliri artırmaktan ya da tasarruf yapmaktan daha çok, finansal karar alma biçimini değiştirmekle ilgili.
Bu yüzden finansal risk yönetimi sadece büyük yatırımlar için değil, günlük hayatın her adımında devreye giren bir refleks haline geldi.

---

Bu bölümün sonunda şunu rahatlıkla söyleyebilirim:
Borçtan kurtulmak bir sprint yarışı değil, uzun soluklu bir maraton. Ve bu maratonu kazanmanın tek yolu, bilinçli alışkanlıkları sabırla, istikrarla inşa etmek.

10. Geriye Dönüp Bakmak: Öğrendiklerim ve Tavsiyelerim

Borçlarla geçen o zorlu süreci geride bırakıp bugün geriye baktığımda, sadece finansal değil, zihinsel olarak da çok şey öğrendiğimi görüyorum. Borçla mücadele bir bakıma kendimle mücadeleye dönüştü.
Bu son bölümde, bu yolculuktan çıkardığım temel dersleri ve bu yolda ilerlemek isteyenlere verebileceğim en gerçekçi tavsiyeleri toparlamak istiyorum.

Gerçekten İşe Yarayan Uygulamalar ve Tablo Sistemleri

İşin başında her şeyi kafamda tutmaya çalışıyordum. Ancak zamanla gördüm ki, finansal süreçlerde duygular çok yanıltıcı olabiliyor. O yüzden her şeyi yazıya dökmek şarttı.

Bunun için uyguladığım bazı yöntemler:

• Basit Excel tabloları: Tüm borçlarımı, faiz oranlarını, aylık ödeme miktarlarını ve ödenen toplam borçları ayrı ayrı listeledim. Böylece her ay ne kadar ilerlediğimi net görebildim.

• Bütçe takip uygulamaları: Harcamaları anlık kaydetmek için akıllı telefon uygulamaları kullandım. Özellikle kategori bazlı harcama raporları, harcama alışkanlıklarımı fark etmemi sağladı.

• Ödeme takvimi: Ödemelerin son tarihlerini ve yapılacak transferleri gösteren bir takvim oluşturdum. Böylece hiçbir ödemeyi geciktirmedim ve kredi notumu korudum.

Bu araçlar, süreci daha nesnel ve ölçülebilir hale getirdi. “Bu ay da borçlar azalmadı” gibi belirsiz duygular yerine, somut verilerle ilerlemeyi görmek moral veriyordu.

Finansal Düşünme Biçimi Kazanmak: Psikolojik ve Pratik Yöntemler

Borçlardan kurtulurken sadece finansal teknikler yeterli olmuyor. Düşünme biçimi de değişmek zorunda kalıyor.
Benim kendi adıma geliştirdiğim bazı psikolojik ve pratik yaklaşımlar şunlardı:

• Küçük zaferleri kutlamak: Bir kartı kapattığımda ya da borcun %10’unu erittiğimde küçük ödüller koydum. Büyük kutlamalar değil; belki sevdiğim bir kahve ya da küçük bir hediye. Bu, motivasyonu sürekli canlı tuttu.

• Borçları kimseye açıklama zorunluluğu hissetmemek: Başkalarına hesap vermek yerine, kendi iç motivasyonuma odaklandım. Kimsenin görmediği küçük ilerlemeleri bile kendim için değerli gördüm.

• Geleceği net hayal etmek: Borçsuz bir hayatın bana sağlayacağı özgürlük duygusunu sık sık zihnimde canlandırdım. Bu hayal, özellikle motivasyonumun düştüğü dönemlerde yeniden ayağa kalkmamı sağladı.

Bunların dışında öğrendiğim en önemli şeylerden biri de şu oldu:
Finansal özgürlük, zengin olmak değil; karar alma gücünü elinde tutmaktır.
Borçla yaşarken seçeneklerimiz azalıyor. Borçtan kurtuldukça, hayatı kendi şartlarımızda şekillendirme özgürlüğümüz artıyor.

---

Bu uzun yolculuk boyunca öğrendiğim teknik bilgiler, uygulamalar ve psikolojik alışkanlıklar, borçlardan kurtulmanın sadece geçici bir başarı değil, hayat boyu sürdürülebilecek bir disiplin olduğunu gösterdi.
Umarım bu yazı, kendi borç mücadelesinde yol arayanlara hem motivasyon hem de pratik bir rehber olur.