Rehber: Yatırım Yapmaya Nasıl Başlanır? Yeni Başlayanlar İçin Kılavuz

By -Tarih: Ocak 15, 2025-

Yatırım Rehberi

Günümüzde yaşam şartları her geçen gün biraz daha zorlaşıyor. Bizler gibi servet sahibi olmayan insanlar ise, süregelen bir döngü içerisinde aylık gelen maaşlarını sadece o ay kullandığı ve bir sonraki ayı beklediği hayatı yaşamaya devam ediyor. Bu süreç, dünya genelinde aynı şekilde devam ediyor. Bundan kurtulmanın ise tek bir yolu var, yatırım yapmak. Hayatımızı tasarruf düzeni üzerine kurarak, birim yapmaya başlamak ve birikimleri büyütmeye çalışmak.

Ben kendim için bunu yapmaya çalışıyorum, çünkü başka bir yol göremiyorum. Sürekli çalıştığım, sürekli borç ödediğim bir hayatı yaşamak istemiyorum. Sıfırdan değil, eksiden başladım hatta ve bu süreci genel olarak insanlarla paylaşıp, yaşadıklarımı görerek onlara yardımcı olmasını umuyorum. Sıfırdan başlamak, hiç bilmeyen bir insan için çok zor olabilir. Ben başardım demiyorum, fakat bildiklerimi sizlerle paylaşarak insanları biraz da olsa bilgilendirmek istiyorum. Hem kendim için, hem sizler için…

Bu yazıda yatırıma başlamadan önce bilmeniz gereken genel geçer bilgileri ve temel noktaları paylaşmak istiyorum.

1. Yatırıma Başlamadan Önce Hazırlıklar

Hayat ile alakalı yapabileceğiniz en iyi şey, kendinizi tanımak. Neye sahip olduğunuzu, hedeflerinizin neler olduğunu belirlemek. Kendini tanımak uzun yıllar süren bir süreç.

A. Mali Hedefleriniz Belirleyin

Neden yatırım yapmak istiyorsunuz? Bir işi başarmak için ilk yapmanız gereken hedefinizi belirlemektir. Bazı insanlar, finansal özgür olma hayali kurarak yatırım yapar, bazıları erken emekli olmak için. Ya da aklında almayı düşündüğü bir ev, bir araba vardı ona ulaşmak için yatırım yapmak ister. Sizler de yatırım yapmadan önce hedefinizi belirlemelisiniz.

Bu hedef aynı zamanda sizlerin nasıl bir yatırımcı olmanız gerektiğini de belirleyecektir. Hedefleriniz kısa vadeli mi (1-3 yıl), orta vadeli mi (3-10 yıl) yoksa uzun vadeli mi (10+ yıl)?

B. Bütçenizi ve Borçlarınız Analiz Edin

Ben, hedefimi belirledikten sonra ilk yaptığım şey, düzenli bir tablo oluşturup takip etmek oldu. Benim ne kadar borcum var, ne kadar bütçem var. Elimde ne var, nerden ne geliyor ve gidecek. Bunları düzenli olarak takip etmek, insanların geriye çekilip büyük resmi görmesi için çok yardımcı olmaktadır. Bugün tam olarak neye sahipsiniz, 1 ay sonra hangi ödemeleriniz var, 6 ay sonra hangi ödemeleriniz var. Düzenli  ve takip eden bir insan olmak, yatırım konusunda sizlere çok yardımcı olacaktır. Bütçenizi ve borçlarınızı bilmeniz, düzenli takip edebilmeniz ve buna göre kararlar almanız gerekecek.

C. Risk Toleransınızı Belirleyin

Kendinizi tanımanız gereken ve para kaybettikçe daha iyi tanıyacağınız nokta burası. Kendimden örnek verecek olursam, ilk yatırım yapmaya başladığımda her yere saldırıyordum, forex, kaldıraçlı kripto işlemleri vs. Zamanla fark ettim ki, ben buna uygun değilim. Anlık kararlar verip, çoğunda da para kaybettim. Neyin ne olduğunu, ne kadar para kaybına sebep olabileceğini, benim buna ne kadar uygun olduğumu anlamam 3 yılımı ve dünya kadar paramı aldı.

Risk profili diye bir kavram var, elinizde 10 birim para varsa, bunun 10’unu da hızlıca kaybedebilecek yüksek riskli yerlere yatırım yapmamanız gerekiyor. 1 birimi aşırı riskliyken, 3 birimi orta risk, 4 birimi güvenli liman gibi dağılımlar yapmanız gerekebiliyor. Yüksek risk, her zaman daha yüksek kazanç getirebilmekte. Pratikte de böyle olmuyor genelde. Yüksek riskli yatırımlar, eğer ne yaptığınızı bilmiyorsanız, genellikle büyük kayıplarla sonuçlanıyor.

Bütçeyi, yatırım yapılacak miktarı vs. belirledikten sonra, bunun ne kadar kaybetsem beni etkilemez diye düşünerek sadece ufak bir kısmını yüksek riskli yatırımlara ayırmak mantıklı olacaktır. Bu miktarın ne kadar olacağını belirlemek için de, hangi yatırım araçlarının ne kadar risk barındırdığını iyi bilmeniz ve bu yatırımlara nasıl bir dağılım yapmanız gerektiğine karar vermeniz gerekmekte. Çünkü yatırım yapmak hiçbir zaman, garanti bir kazanç demek değildir. Yatırımlar, zararlara, daha büyük zararlara dönüşebilir, zamanla daha sinir bozucu hale gelebilir. Bunla başa çıkmak için, belirli miktarda risk almak ve sürekli takip etmek gerekir.

2. Temel Bilgilerle Donanım

Bilgi sahibi olmadığınız bir konuda duyduklarınızla ya da tahmin yürüterek yatırım yapmak ciddi zararlara sebep olabilir. Bununla alakalı 3 konudan bahsetmek istiyorum;

Risksiz ve En İyi Yatırım Araçları Nelerdir? - Techno Gezgin

A. Farklı Yatırım Araçlarını Anlayın

O kadar çok yatırım yapılabilecek yer var ki, çeşit çeşit. Ayrıca her birinin onlarca detayı, konusu bulunmakta. Hepsine birden burada değinmek imkansız tabii ki. Yine de kısa kısa, en çok yatırım yapılan alanlardan bahsetmem gerekirse:

Hisse Senetleri: En çok yatırım yapılan alan bu olabilir. Örneğin, bir firma 100 birim değerindeyse, diyor ki, ben bu şirketin 40 birimini satıyorum. 1 birim olarak isteyen alabilir. Halka arz dediğimi konu bu oluyor. Piyasada belirlenen fiyata göre 40 kişiye 1 birimden satılıyor. Sonrasında da serbest piyasa oluşuyor. İyi haberler geliyorsa, firmanın işleri iyi gidiyorsa, herkes elindekini daha pahalıya satmaya çalışıyor ve fiyat gittikçe yükseliyor. Eğer haberler kötü, şirket kötü durumdaysa da insanlar elindekileri daha ucuza satmaya çalışıyor ve fiyat 0.7-0.6 birimlere düşüyor.

Biz yatırımcılar da, bu yükseliş ve düşüşlerden kar etmeye çalışıyor. Düşükten alıp, daha yükseğe satmaya çalışıyoruz. Bir nevi şirkete ortak oluyoruz. Şimdi bu piyasanın ufak birimlerden değil de, milyonlarca birimlerden oluştuğu, 40 kişi gibi küçük bir grup değil de, binlerce kişiden oluştuğunu düşünün. Sürekli, alan-satan insanların, hatta kurumların olduğu devasa bir pazar düşünün. Sürekli firmaları takip ettiğinizi, açıklamalarını takip ettiğinizi, grafiğini analiz ettiğinizi düşünün.

Hisse yatırımı böyle bir şey. Yurtiçinde, yurtdışında her yerde olan, farklı yatırım stratejileri barındıran, binlerce farklı şirketin olduğu devasa bir ortam. En çok tercih edilen yatırım aracı.

Tahviller: Tahvil, bir kurumun ya da devletin sizden borç almasıdır. Hep biz insanlar bir yerlerden kredi alacak değiliz ya, bizden kredi aldıklarında da adı tahvil oluyor. Kurumlar, devletler kendilerine sıcak para sağlamak için minimum 1 yıl vadeli olmak üzere tahvil satışa çıkartılar. Değeri, vadesi, getirisi önceden belirlidir ve bizim gibi yatırımcılar bunu alarak yatırım yaparlar. Daha az risklidir, daha az getirilidir. Muhafazakar yatırımı olarak geçer. Faizli kredi vermek demektir. Hisse senedi gibi herhangi bir ortak olma durumu yoktur, sadece siz bize kredi veren bankalar gibi, şirket ya da devletlere faizli para vermiş olursunuz. Tabi ki de bankalar gibi yüksek kar ettirmemekte, kendine göre detayları ve dikkat edilmesi gereken konuları bulunmaktadır.

Kripto Paralar: Bambaşka bir dünya, her şeyin anında değişebildiği, Bitcoin ile başlayan ve hala devam eden bir süreç. Her ne kadar bir çok insan hayali para yatırım yapılmaz olarak değerlendirse de, bir çok kişiyi zengin eden, hala da etme potansiyeline sahip olan bir yatırım aracı. Diğer piyasalardan çok da farklı olmayan, alıcı ve satıcıların fiyatını belirlediği bir yatırım aracı. Diğer yatırım konularına göre arkasında herhangi bir garantinin olmadığı, daha çok araştırma, daha çok bilgi gerektiren bir alan. Eğer hiç bilmiyorsanız dolandırılma ihtimalinizin çok yüksek olduğu bir yer.

Fonlar (ETF ve yatırım fonları): Ben bu işlerden anlamam, benim yerime başka birisi yapsın diyorsanız yatırım fonları tam size göre. Devlet tarafından yetkilendirilmiş kurumlar, diyor ki, ben yerli hisse senedi fonu çıkardım, tanesi 1 tl. İçeriğinde de , şundan bu kadar, ondan şu kadar var. Ben bu sepeti yönetirim, alırım satarım, senden de şu kadar komisyon alırım. Komisyonlar genelde düşük oluyor ve siz sadece 1 tl değerindeki bu fondan istediğiniz kadar alıyorsunuz. Bir sonraki gün, 1.05 tl oluyor, bir sonraki gün 1.03 tl. Bu şekilde kendi içinde değerleniyor, artıyor da azalıyor da. Dönemsel olarak çok kazandıranı ve, zarar ettireni de var. Profesyonel kişiler tarafından yönetildiği için daha sağlıklı bir yatırım aracı. Fonları araştırmak, içeriğinde neler var bakmak gerekiyor fakat diğer yatırım araçlarına göre daha az riskli olabiliyorlar.

Gayrimenkul, emtia: Klasik yatırım araçları, ev almak, arsa almak, altın almak, belki gümüş. Bu tür yatırım araçları, zaten yıllardır kullanılan bir alan. Büyüklerimizin altın alması da bir yatırım aslında. Diğer araçlara göre daha kolaydır, daha bilindik yatırım alanlarıdır. Yine de içeriğinde birçok detayı barındırmakta, araştırmak gerekmektedir.

B. Piyasaları Anlamak

Yukarıda bahsedilen tüm yatırım araçları bir piyasadır. Kendi içinde dinamikleri, detayları bulunmakta ve her biri için ayrı araştırma konuları bulunmaktadır. Sizler yatırım yapmaya karar verdiğinize, hangi alana yatırım yapacağınıza karar verdikten sonra da, bu piyasaları anlamanız gerekmektedir. Niye yükseliyorlar, nereden yükselebilirler. Neden almalıyım gibi onlarca soru  yatırımcıyı bekler.

Ayrıca yatırım yaparken karar vermek için bir çok analiz yöntemi bulunmakta. Örneğin hisse senetleri için, bazı kişiler temel analiz (şirketin finansal değerleri, bilançoları, gelecekte değerlenmesi beklenen sektörler) tercih ederken, bazı kişiler sadece fiyat grafiğine bakarak karar vermeyi tercih eder. Örneği kripto için bazı kişiler projenin kalitesine, yöneticisine bakarken, bazı kişiler de sadece duyumlar üzerinden spekülatif yatırım yapmayı tercih eder.

Sonuç olarak demek istediğim, hangi alana yatırım yapacaksanız, o alanda onlarca farklı yatırım biçimi bulunmaktadır. Bunların hepsini de fiyat analizi yapmak için kullanıyoruz ve araştırma, emek gerektiriyor. Doğru yatırım aracını tercih etmek diye bir yöntem yok. Ne zaman neye yatırım yapılacağına karar vermek için de, piyasayı anlamak, analiz etmek gerekiyor.

C. Komisyon ve Vergi Maliyetleri

Yatırım yapan insanlar her ne kadar ellerindeki paradan para kazanmaya çalışıyorsa da, her zaman para kazanmaya çalışan insanlar üzerinden de para kazanan bir kesim bulunuyor. Bunlar danışmanlar, bankalar, kurumlar olabiliyor. Kripto dahil her sektörde, alıp sattığınız her değer için birileri komisyon parası kazanıyor. Hisse senetlerini almak için ulaştığınız bankalar, kripto alıp-satmak için kullandığınız Binance gibi borsalar sizin her alıp sattığınız değerde sizlerden bir komisyon almaktadır. Bu değerler bazen gözünüze küçük gibi görünebilir fakat sonuçta ortada ödenen bir para olduğu için takip etmekte fayda var. Özellikle kriptoda soğuk cüzdan işlemlerinde hiç beklemediğiniz değerlerle karşılaşabilirsiniz.

Ayrıca, Türkiye devleti için konuşacak olursam, belirli bir miktardan fazla yatırımlardan elde edilen karlar devletin ilgisini çekmektedir. Bazı fonlarda stopaj vergisi bulunmaktadır. Bazı durumlarda, gelir vergisi oluşmaktadır. Bunların hepsi yatırım yapmaya başladığınızda karşınıza çıkmayacak olsa da, ileride zamanla karşılaşacağınız konular.

Fakat, bunların hiçbiri gözünüzü korkutmasın. Burada bahsettiğimiz konuların hepsi çözülebilecek, bazen yorucu olsa da, halledilebilecek konulardır.

3. Adım Adım Yatırıma Başla

A. Ufak Miktarla Başlayın

Elinizde yatırım yapmaya karar verdiğiniz yüksek bir meblağ dahi olsa, eğer daha önce hiç işlem yapmadığınız bir piyasaya giriyorsanız, ufak miktarlarla deneme yapmalısınız. Piyasaların hepsinde fırsatlar hiçbir zaman bitmiyor, bir şeyin yükseleceğinden, size kar getireceğinden çok emin olabilirsiniz ama ne olursa olsun ufak miktarla deneme yapmak, neyin ne olduğunu anlamak için her zaman daha iyi olacaktır. Bu sadece aldığınız paritenin yükselmesi ya da düşmesiyle alakalı da değil, parayı oraya aktarırken yaşayabileceğiniz sıkıntılar, pariteyi alırken yaşayacağınız sıkıntıların tamamına hazırlıklı olmanızı sağlar.

Asla acele etmeyin, acele etmek yatırımın en büyük düşmanı, ufak bir miktarla alın, 3-5 gün izleyin, denemeler yapacaksanız yine ufak miktarlarla yapın. Devamında zaten değerlendirmeniz için onlarca gününüz olacak.

Borsada aracı kurumun görevi nedir? - Bigpara Haberleri

B. Bir Broker ya da Platform Seçin

Yatırımı marketten sakız alır gibi yapmıyoruz, bir şekilde paramızı aracı kurumlara aktarıyoruz ve onlarda bizim adımıza alım-satım yapıyorlar. Genel olarak tüm piyasalarda böyle. Hisse senedi için de, kripto alıp-satmak için de bir yeri kullanmamız gerekiyor. Bunlar bankalar olabildiği gibi aracı kurumlar da olabiliyor. Neye yatırım yapmaya yeterince araştırma yaptıktan sonra karar verdik diyelim, bu yatırımı nereden yapacağımıza da araştırma yaparak karar vermek gerekiyor.

Bazı aracı kurumlar-bankalar ilk defa yatırım yapanlara bazı kolaylıklar sağlıyor olabilir. Bazıları ödül de veriyor olabilir. Aynı şekilde, para yatırıp-çekmek için komisyon olabilir, olmayabilir. Bunların hepsini araştırdıktan sonra aracı kuruma karar verip yatırıma başlayabilirsiniz.

C. Portföy Çeşitlendirmesi Yapın

Hiçbir zaman, tüm yumurtalar aynı sepete konmaz. Tüm paramızı asla tek bir şirkete, kriptoya yatırmıyoruz. Çünkü bazı değerler yükselirken, bazıları birden düşebilir. Özellikle yüksek riskli yatırım araçlarında paranızı bir gecede tamamen kaybedebilirsiniz. Tek bir hisseye, tek bir sektöre, tek bir alana yatırım yapmak hiçbir zaman sağlıklı değildir. Elinizdeki miktara göre dağılımlar yapmanız daha faydalı olacaktır. Bununla alakalı ben de bir şeyler paylaşacağım ama çoğu yerde zaten portföy dağılımının nasıl olması gerektiği hakkında insanlar yardımcı oluyorlar.

D. Sabırlı Olun

Yatırım yapmak sabırsız insan işi değil, anında bir şey olsun isteyen insanlar kumar gibi düşünerek, anlık hareketlerle yatırım yaptığını zannediyor. Uzun vadeli yatırım nedir, uzun vade ne kadardır tüm bunları araştırmanız gerek. Yatırım alanlarına göre uzun vade tanımı da değişmektedir. Piyasalarda her zaman dalgalanmalar olacak, her zaman inişler ve çıkışlar olacaktır. Bunlarla başa çıkmak için, sabreden, bekleyebilen insan olmanız gerekmektedir.

4. Risk Yönetimi ve Takip

A. Riskleri Minimize Etme

Piyasaların genelinde söylenilen ilk kural, para kazanmaya değil para kaybetmemeye uğraş. Çünkü para kaybetmemeyi öğrendiğin zaman para kazanmaya başlıyorsun zaten. Bu uzun bir süreç olabilir ama bunu bir yolculuk gibi düşünmek gerek. Yeterince emek ve çaba harcanırsa her şey öğrenilir, başarılır.

Para kaybetmemek için de, riskleri minimize etmeliyiz. Yedekte her zaman içeriye sokabileceğimiz nakit paramızın olması gerekli. Satın aldığınız her şeyin size zarar ettirebileceğinin bilincinde olarak yatırım yapmalıyız. Kaybedince hayatımızın dengesi bozulacak paraları asla riskli yatırımlarda kullanmamalıyız. Bir şey yükseliyor diye daha da yükseleceği anlamına gelmez.

B. Performans Takibi

Önemli konulardan bir tanesi de, yatırım yaptıktan sonra yatırımı takip etmek. Size ne kadara mal oldu, genel olarak bir ayda ne kadar kazandırıyor. Bu kazanç, enflasyona göre ne durumda, diğer yatırım araçlarına göre ne durumda. Performans takibi yapmak her zaman yatırımları daha da verimli hale getirmek için şarttır. Ben bunun için Excel tabloları ve uygulamalar kullanıyorum ama sizler de kendinize göre sisteminizi geliştirebilirsiniz.

5. Kendinizi Geliştirin

Bu konuda söylenebilecek çok bir detay yok, bir konuyla ilgileniyorsanız, o konuda sürekli kendinizi geliştirmeniz lazım. Arayan insan için, bilgi her zaman bir yerdedir. Aklınıza gelen konuları sorun, uzmanlarla konuşun, araştırın. Yatırım konusunda yazılmış yüzlerce kitap var, bu konuda sürekli paylaşan onlarca hesap var. Bu hesapların birçoğu, kendi çıkarları için firma reklamları yapıyor, sizleri yanlış yönlendiriyor ama sadece bilgi edinmek isteyen için her taraf bilgiyle dolu.

Verebileceğim en büyük tavsiye, kimsenin dediklerini tam olarak yapmayın, bir şeyi almanızı, satmanızı söyleyen insanları dinlemeyin. Sadece kendi doğrularınızı, kendi araştırmalarınızla oluşturmaya çalışın. İşin içine para girdiği an, unutmayın herkes sizin paranızı çalmak isteyen ya da sizin üzerinizden para kazanmak isteyen insanlar olabilir.

Son Söz

Yatırım yapmak, hayat kalitenizi yükseltmek için yürüyebileceğiniz ve karşılığınızı alabileceğini en verimli yol. Başlangıçta her şey fazla karmaşık, anlamsız ve zor gelebilir. Bir ucundan tutup başlamak, gerisini getirecektir. Kimse bu konuda her şeyi bilmiyor, kimse doğru yolun ne olduğunu bilmiyor. Sadece başlayın, kendi araştırmanızı yapın, araştırın, öğrenin, sorun. 

Devamı bir şekilde gelecektir….

Paylaş:

Yazar : Etre

Düşüncelerini paylaş:

Bu yazıda ele alınan konuların kısa bir özeti.

Sorularınız, yorumlarınız, önerileriniz ve benzer konular için iletişime geçebilirsiniz.

Son Yazılar